Watersysteembenadering

Mogelijk ook relevant:

Strategie van de 2 netwerken

Waterbeweging als denkraam

Een watersysteem is "een samenhangend geheel van oppervlaktewater, waterbodem, oevers, infrastructuur, in samenhang met de voorkomende levensgemeenschappen en fysische en chemische kenmerken". Voor de relatie tussen het grondgebruik en het watersysteem zijn vuistregels geformuleerd voor zowel het kwantitatief als het kwalitatief waterbeheer.
Voor het kwantitatief waterbeheer is de grondregel: vertragen wat neerkomt op eerst vasthouden, daarna bergen en pas als het moet afvoeren. Dit betekent dat regenwater in de bodem en in het oppervlaktewater wordt vastgehouden. Raakt deze ruimte vol, dan wordt water naar tijdelijke bergingsgebieden geleid. Ten slotte wordt water afgevoerd. Door deze principes als vanaf het hoogste deel van een stroomgebied toe te passen ontstaat een veel geleidelijker afvoer, met minder pieken en dalen.

Vasthouden Bergen Afvoeren

Bron principes: Waterbeleid voor de 21e eeuw, 2000.

Voor het kwalitatief waterbeheer is de volgorde: het voorkomen van verontreiniging, het scheiden van schone en vuile waterstromen en het zuiveren van de vuile waterstromen.

Voorkomen Scheiden Zuiveren

In combinatie met de toepassing van de hydrologische principes per regio (zie Water als basis gedeelte over landschapstypen) kan er zo voor gezorgd worden dat de waterkwaliteiten passen bij de verschillende vormen van ruimtegebruik.

watersysteemeenheden

Kaart Watersyteemeenheden

Geschiedenis

In de loop van de jaren zijn manieren ontwikkeld om inzichten over de relaties tussen het veranderend grondgebruik en het watersysteem een plaats te geven in het ruimtelijk beleid. De streefbeelden die in de diverse studierapporten en beleidsnota's zijn opgenomen illustreren de ontwikkeling van de inzichten en het beleid voor water en ruimte.

In de Tweede Nota krijgen de maatregelen om de waterkwaliteit te verbeteren een belangrijke plaats in de gepresnteerde visie. In het beleidshoofdstuk ligt het accent op de grote waterstaatkundige werken (Deltawerken, IJsselmeerpolders, Zeehavens).

wateropgaven 2e nota

Wateropgaven 2e nota

In de Nota Landelijke Gebieden wordt aan water geen aandacht geschonken. In de Vierde Nota verschijnt Nederland-Waterland in de vorm van de twee assen: de blauwe pijl en het rivierengebied. In de Vierde Nota Extra wordt het watersysteem de onderlegger van het beleid voor het landelijk gebied en krijgen de grote wateren een functieaanduiding (natuur, combinatie van functies).

Bij de voorbereiding van het in de Vierde Nota Extra te vernieuwen beleid voor het landelijk gebied werd aangehaakt op de watersysteembenadering uit de Derde Nota Waterhuishouding. Om de volgende redenen werd aan het water een sleutelrol toegedacht:

Belang als grondstof
Bepalende en sturende rol voor natuur en recreatie
De belangrijke samenhangen en functionele relaties via het water
De zorgwekkende ontwikkelingen rond waterkwaliteit en kwantiteit (verdroging).

Het valt op dat de voorziene gevolgen van de klimaatverandering toen ook al als argument gebruikt werd voor een sterkere rol van het water.
Er waren goede redenen om op basis van hydrologische samenhangen gebiedsgericht beleid te ontwikkelen. De basiskaart systeemeenheden leverde daarvoor de eerste indeling. De fysisch geografische landschappen werden ingedeeld op basis van informatie over grondwatersystemen en afwateringseenheden. De belangrijkste infiltratiegebieden worden ook op deze kaart aangegeven Deze kaart vormde de onderlegger voor de toekenning van de verschillende ontwikkelingsrichtingen (de koersen landelijk gebied). In latere studies werd dit getypeerd als de ‘deelstroomgebiedsbenadering’ : ervoor zorgen dat per watersysteemeenheid verenigbare ontwikkelingen plaatsvinden.
In de periode na de vaststelling van de Vierde Nota Extra is in diverse studies een nadere uitwerking gegeven aan de toepassing van de watersysteembenadering in de ruimtelijke ordening.
Daarna is deze benadering verbreed en verfijnd. Er werden vuistregels geformuleerd voor de benadering van waterkwantiteit en waterkwaliteit. In het traject op weg naar de Vijfde Nota zijn verschillende scenario's ontwikkeld waarin het water een prominente plaats kreeg. De beleidsconclusie, die hieraan werd verbonden, is dat het water een belangrijk onderdeel moest vormen van het nieuwe ruimtelijk beleid. Het ontwikkelingsbeeld uit de Vijfde Nota illustreert dat.

legenda ontwikkelingsbeeld water 5e nota

Ontwikkelingsbeeld Vijfde Nota (2000/2001)

In de daarop volgende Nota Ruimte werden de hoofdlijnen van de brede water-ruimte benadering vastgehouden, in de beeldvorming kreeg het echter een minder opvallende plek.
In de meest recente beleidsnota's zien we in het ruimtelijk beleid een inperking tot de opgaven rond waterveiligheid en de zoetwatervoorziening terwijl in het waterbeleid een breed streefbeeld wordt neergezet. In de Structuurvisie infrastructuur en ruimte (SVIR) wordt het accent gelegd op het hoofdwatersysteem, waterveiligheid en de zoetwatervoorziening. Het Nationaal Waterplan bevat een brede uitwerking van het streefbeeld.

Nationaal Waterplan Streefbeeld (2009)

Terug naar boven ▲

Watersysteembenadering

Discussie: Watersysteembenadering

Wijzig: Watersysteembenadering