Waterbergende bodem

Ondergrond bestaat uit vier kwaliteiten:

Draagkwaliteiten

Informatiekwaliteiten

Regulatiekwaliteiten

Productiekwaliteiten

Mogelijk ook relevant:

Onderliggend denkraam watersysteembenadering
thema Klimaatbestendig

Afvoervertraging

Een waterbergende bodem heeft het vermogen en de mogelijkheden om water onder het maaiveld te bergen. Water moet kunnen infiltreren in de bodem en de bodem heeft tussen de poriën voldoende ruimte om water vast te houden.

Belang voor RO/gebiedsontwikkeling

Het landgebruik bepaalt in sterke mate het vermogen van de bodem om water te bergen. Groene en blauwe functies versterken het waterbergend vermogen. Infrastructuur en bebouwing verzwakken dit vermogen door de druk die zij uitoefenen op de bodem en door afdekking van het bodemoppervlak infiltreert het water minder goed en kan de fysische, biologische en chemische bodemkwaliteit veranderen wat nadelig kan zijn voor de waterbergende functie van de bodem.

Een waterbergende bodem biedt veel goeds aan het landgebruik. In droge perioden is langer vocht beschikbaar voor planten en bodemleven. In natte perioden kan een onverzadigde bodem meer water opnemen, wat overstromingen en wateroverlast tegengaat. Door slim ruimtelijke functies af te stemmen op het waterbergend vermogen van de bodem is wateroverlast te beperken, het natuurlijk (bodem)leven te bevorderen en verdroging van natuur tegen te gaan.

Voor parken en tuinen in stedelijk gebied en voor de natuur en landbouw is langer vocht beschikbaar. In natte periodes kan de bodem water opnemen en overstromingen en wateroverlast tegengaan. Dit voorkomt vocht- en droogteschade. In de niet-afgedekte bodem kan het water infiltreren en uiteindelijk het diepe grondwater bereiken en daar de (strategische) drinkwatervoorraad aanvullen.

De inrichting van de regionale waterhuishouding volgt de drietrapsstrategie: water vasthouden, water bergen en water afvoeren. Vasthouden betekent neerslag tijdelijk opvangen in of op de bodem. Waterdoorlatende verhardingen en/of afkoppeling (en infiltratie) van hemelwater houden water vast. Omgevingsfactoren als terreinhelling, de beschikbare (open) ruimte en het grondgebruik zijn belangrijk. Bergen houdt in dat grotere oppervlaktewateren het teveel aan neerslag tijdelijk opgevangen en dat gebieden die hieraan direct grenzen gecontroleerd onder water lopen. Met het vasthouden van water in de bodem en het bergen van water in voorraadbekkens kunnen watertekorten voor natuur en landbouw in droge periodes verminderd. Afvoeren: als er niet voldoende water vastgehouden en geborgen kan worden, moet dit water gecontroleerd worden afgevoerd.

Bij gebiedsontwikkeling is via slimme combinaties het probleem van eventuele wateroverlast tegelijk aan te pakken met de vermindering van watertekorten voor de landbouw en natuur. Manieren om infiltratie en berging in de bodem te verbeteren zijn afkoppeling van regenwater (stedelijk gebied), het plannen van groene ruimte, waterdoorlatende verhardingen, wadi’s, het plaatsen van stuwen in sloten en (kunstmatige) infiltratie in watervoerende lagen. Hierdoor kunnen ook natuur en recreatie nieuwe impulsen krijgen. Ruimte maken voor water op en in de bodem maakt de inrichting van een gebied gevarieerder en mooier en biedt een aangenamer leefklimaat.

Wettelijk/beleidskader

Er is geen specifiek beleid gericht op de waterbergende bodem en er zijn geen wetten die specifiek hierop ingaan. Wel moet de wijze van omgang met de waterbergende bodem overeenkomen met wetten zoals de Waterwet.

Instrumenten/hulpmiddelen

Relevant kaartmateriaal:

De bodemkaart met grondsoort en grondwatertrappen(zie)
Ligging kwel- en infiltratiegebieden (zie o.a. structuurvisie)
Huidige bodemgebruik

Watertoets: essentie is dat water vanaf het begin een plaats heeft in het proces van ruimtelijke planvorming. De grootste winst van de Watertoets ligt in het gezamenlijk commitment; de vroegtijdige, wederzijdse betrokkenheid tussen initiatiefnemer en waterbeheerder, die uiteindelijk leidt tot het wateradvies van de waterbeheerder en de expliciete afweging van de wateraspecten in het plan.

Voorbeelden

Baakse Beek: waterberging, landbouw, natuur, recreatie en cultuurhistorie
De Beerze: waterberging en natuur
Waterberging in het Laakkwartier: kansrijke richtingen in een stedelijke omgeving

Bronnen/nadere informatie

Waterschap Vallei en Eem, brochure Waterberging in de stad.
Aquaro richt zich op het raakvlak van water en RO. De website helpt bij het vinden van inspiratie en bij het zoeken van begrippen en kaartmateriaal evenals bij advisering over het watertoetsproces.
Routeplanner bodemambitie: factsheets over verdichting, bodemafdekking en verdroging.

Terug naar boven ▲

Discussie: Waterbergende bodem

Wijzig: Waterbergende bodem